Przelew wierzytelności, inaczej cesja, jest umową zawieraną pomiędzy wierzycielem a osobą trzecią. Na mocy postanowień tej umowy osoba trzecia nabywa wierzytelność, czyli ogół praw jakie przysługiwały wierzycielowi w dochodzeniu świadczenia. Cesja powoduje skutki istotne zarówno dla dłużnika, osoby trzeciej (nowego wierzyciela), jak i dla poprzedniego wierzyciela.
Skutki przelewu wierzytelności dla dłużnika
Sytuacja dłużnika w zasadzie nie ulega większym zmianom. Jego dług nie zmienia się. Jest zobowiązany świadczyć to samo, z tym że na rzecz innej osoby. Dłużnikowi przysługują również wszystkie zarzuty jakie przysługiwały mu w stosunku do poprzedniego wierzyciela (np. może podnosić zarzut umorzenia długu, przedawnienia płatności).
Dłużnik nie jest stroną umowy o przelew wierzytelności. Nie musi on wyrazić na nią zgody, więc najczęściej w ogóle nie wie o tym, że wierzyciel zamierza wyzbyć się wierzytelności. W związku z tym, przepisy prawa cywilnego dają dłużnikowi pewne uprawnienia ochronne. Pomimo, że dłużnik nie jest stroną umowy o przelew wierzytelności poprzedni wierzyciel ma obowiązek zawiadomić dłużnika o umowie i o tym kto jest nowym wierzycielem. Jeżeli wierzyciel nie spełni tego obowiązku, dłużnik może spełnić swoje zobowiązanie do rąk poprzedniego wierzyciela. To wykonanie zobowiązania będzie ważne w stosunku do nowego wierzyciela.
Może zdarzyć się także sytuacja, kiedy dłużnik poinformowany o umowie cesji spełni świadczenie na rzecz nowego wierzyciela, a umowa cesji okaże się nieważna. Również wtedy dłużnik jest chroniony, może bronić się wobec poprzedniego dłużnika tym, że świadczenie spełnił. Jednak tylko pod warunkiem, że nie wiedział o tym że umowa jest nieważna.
Skutki przelewu wierzytelności dla osoby trzeciej (nowego wierzyciela)
W wyniku cesji osoba trzecia uzyskuje wszystkie prawa, jakie przysługiwały wcześniejszemu wierzycielowi wobec dłużnika. Umowa cesji może obejmować tylko część praw wierzyciela, wtedy osoba trzecia wstępuje tylko w określone w umowie prawa, ale może samodzielnie z nich korzystać. Nowy wierzyciel może podnosić wobec dłużnika wszystkie zarzuty jakie przysługiwały jego poprzednikowi (np. niespełnienie świadczenia, zwłoka). Ma również uprawnienie do prowadzenie egzekucji w stosunku do dłużnika. Jeżeli egzekucja jest już rozpoczęta, staje się on stroną postępowania egzekucyjnego.
Na nowego wierzyciela przechodzi także prawo do dochodzenia odsetek od zaległości, odszkodowania za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązania oraz kary umownej jeżeli taką ustalono.
Skutki przelewu wierzytelności dla poprzedniego wierzyciela
Z chwilą zawarcia umowy cesji (jeżeli jest ona ważna) wierzyciel przestaje być stroną zobowiązania. Nie może dochodzić on świadczenia od dłużnika. Wszystkie prawa przysługujące mu wobec dłużnika przechodzą na nowego wierzyciela. Na tym kończy się rola poprzedniego wierzyciela. Nie jest on już uprawniony do dochodzenia wierzytelności od dłużnika.
Z umową cesji wiąże się jego obowiązek poinformowania dłużnika o przelewie wierzytelności.
Korzyścią wynikającą dla wierzyciela z umowy przelewu wierzytelności (jeżeli jest to sprzedaż wierzytelności) jest to, że wyzbywa się on jej odpłatnie. Jego dług jest zatem zaspokojony. Jednak zaspokojenie to jest tylko częściowe. Zazwyczaj kwota jaką wierzyciel otrzymuje w zamian za wierzytelność jest niższa niż kwota samej wierzytelności.
Umowa przelewu wierzytelności może być również umową zamiany. Wtedy wierzyciel i osoba trzecia wymieniają się wzajemnie swoimi wierzytelnościami. W zamian za dotychczasową wierzytelność stają się wierzycielem innej i jej mogą dochodzić.
Literatura:
- Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, wyd. 11, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009