Sposoby dochodzenia kary umownej zależą od tego z jakiego tytułu ona przysługuje:
- W przypadku niewykonania zobowiązania wierzyciel ma uprawnienie:
- Do dochodzenia wykonania umowy zgodnie z jej pierwotną treścią, bądź
- Do żądania zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, czyli kary umownej.
- W przypadku nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel może dochodzić:
- Wykonania zobowiązania umownego, a ponadto (łącznie )
- Zapłaty kary umownej zastrzeżonej w umowie.
Ważne: Dłużnik nie może zwolnić się z wykonania zobowiązania płacąc karę umowną, bez zgody wierzyciela!
Kara umowna, jest uproszczonym sposobem dochodzenia swoich praw. Ułatwieniem dla wierzyciela jest to, że nie musi on wykazywać szkody. Kara umowna będzie przysługiwała wierzycielowi bez względu na to czy poniósł on szkodę czy nie i jaka była jej wysokość.
Kara umowna a odszkodowanie.
Art. 471 kodeksu cywilnego mówi o tym, że wierzycielowi przysługuje odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Są to takie same przypadki jak przy karze umownej. Jaki jest więc stosunek kary umownej i odszkodowania? Czy wzajemnie się wykluczają? Czy może wzajemnie się uzupełniają?
Odszkodowanie przewidziane w art. 471 wymaga wykazania szkody. Jego wysokość jest zależna od wysokości szkody. Ma ono za zadanie naprawić pełną szkodę jaką poniósł wierzyciel przez niewykonanie/ nienależyte wykonanie.
Kara umowna przysługuje wierzycielowi niezależnie od tego czy powstała szkoda i niezależnie od jej wysokości. Wierzyciel może dochodzić kary umownej w wysokości jaka wcześniej została ustalona pomiędzy stronami.
W kwestii wzajemnego stosunku kary umownej i odszkodowania kodeks cywilny ustala je następująco:
- To czy wierzyciel oprócz kary umownej może dochodzić odszkodowania zależy od wcześniejszej umowy stron. Jeżeli strony nie przewidziały w umowie takiej możliwości wierzycielowi przysługuje tylko kara umowna. Nie będzie mógł dochodzić odszkodowania przewyższającego kwotę kary umownej. W tym przypadku zastrzeżona kwota pieniężna będzie górnym ograniczeniem roszczeń wierzyciela. Jeżeli szkoda jakiej doznał wierzyciel będzie wyższa od kary umownej, nie zostanie ona naprawiona. Takie rozwiązanie ma chronić dłużnika. Zapewnia mu od początku wiedzę do jakiej kwoty ograniczona będzie jego odpowiedzialność za szkodę. Jeżeli strony nie przewidują w umowie możliwości dochodzenia przez wierzyciela odszkodowania, powinien on zabezpieczyć się na przyszłość i ustalić karę umowną w takiej wysokości, jaka najpełniej zrekompensowałaby potencjalną szkodę.
- Odrębnie sytuacja ukształtuje się, jeżeli w umowie strony dadzą wierzycielowi możliwość dochodzenia odszkodowania. W tej sytuacji oprócz zapłaty przez dłużnika kary umownej, wierzyciel może dochodzić kwotę przewyższającą ją. Może dochodzić pełnej rekompensaty za szkodę. Trzeba pamiętać, że kwota kary umownej zaliczana będzie na poczet odszkodowania.
Sporządzając umowę należy zatem pamiętać o tym, aby zabezpieczyć swój interes dotyczący naprawienia szkody. Dotyczy to zarówno wierzyciela jak i dłużnika. Dla wierzyciela korzystniejsze będzie zastrzeżenie o możliwości dochodzenia odszkodowania ponad wysokość kary umownej. Dłużnik niekoniecznie będzie z takiego zastrzeżenia zadowolony. Kwestię tę poddaję pod negocjację stron…
Literatura:
- Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, wyd. 11, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009
Więcej na adwokat-wroclaw.biz.pl